Ngay khi Tần lão cho rằng, gã có vài phần tài năng như vậy mà đi ở rể nhà

thương nhân, thiếu chí hướng thật là đáng tiếc, Ninh Nghị đã đón nắng sớm

trong lành tiến vào thư viện Dự Sơn, gã dự định dành trọn buổi sáng để chuẩn

bị cho đám nhỏ học Luận Ngữ.

Thư viện Dự Sơn không phải được mở ở nơi có tên là Dự Sơn, mà nó là học đường

riêng của nhà họ Tô. Nó thường thu nhận những người có quan hệ với gia tộc,

nhưng học đường không tính là lớn vì người tới học cũng không nhiều. Dự Sơn là

tên một ngọn núi ở quê nhà họ Tô.

Thư viện Dự Sơn nằm cách Tô phủ không xa, chỉ bằng một con đường không ồn ào

náo nhiệt. Khung cảnh nơi đây khá đẹp và yên tĩnh, tường trắng ngói xám vây

x

quanh, một phiến rừng trúc nhỏ, một cái bảng hiệu “Thư viện Dự Sơn” do một vị

đại nho nào đó được mời viết cũng làm nơi đây có thêm vài phần không khí đèn

sách.

Toàn thư viện tổng cộng có bốn mươi chín học sinh, bảy lão sư bao gồm cả thư

viện trưởng Tô Sùng Hoa. Theo tỷ lệ mà nói thì có thể thấy lực lượng giáo viên

khá hùng hậu. Tô Sùng Hoa cũng chính là người của Tô gia, từ nhỏ đã đậu cử

nhân, ra làm quan mấy năm nhưng không có thành tích gì, thậm chí còn có lời

đồn y phạm phải mấy chuyện không tốt, ngoài ra còn có hai vị lão sư đã từng

làm quan dùng lương ời tới. Ngoài lão sư và học sinh còn có mấy nữ đầu bếp và

người hầu, tạp dịch.

Tô gia đã đầu tư rất nhiều cho thư viện này, nhưng hoặc bởi các lão sư đều

không đáng tin cậy, hoặc do tư chất đám học sinh đều ngu dốt nên thư viện vẫn

mãi chưa tạo dựng được thành tích gì. Một số học sinh trước khi học xong nhận

thấy mình vô vọng với khoa cử, hầu hết đều gia nhập các cửa hàng nhà họ Tô,

bởi vậy thoạt nhìn cái thư viện này như một học viện kỹ thuật. Nếu trong nhà

có đứa nhỏ có khả năng đi theo con đường làm quan, phần lớn sẽ chuyển đến học

viện tốt hơn trước mười hai tuổi.

Ninh Nghị giảng dạy ở đây đã được ba ngày, Tô Sùng Hoa đối xử với gã khá tốt,

không bởi cái thân phận ở rể mà làm khó dễ gì gã. Kẻ đã lăn lộn rất lâu trong

xã hội đến mức thành tinh như lão cũng không cần phải làm mấy chuyện vớ vẩn

như vậy. Cân nhắc chuyện Ninh Nghị không có chút tài học gì – tất cả mọi người

đều nói như vậy – nên lão phân cho gã dạy hơn mười đứa trẻ mới nhập môn không

lâu. Đám trẻ này tổng cộng có mười sáu đứa, tuổi từ sáu đến mười hai, thậm chí

còn có hai tiểu cô nương tóc bím, bởi các nàng đều là thân thích của Tô gia

nên cũng muốn dạy một chút chữ nghĩa. Vị thầy giáo trước đó đã dạy xong Hiếu

Kinh, bây giờ chuyển sang Luận Ngữ. Lịch dạy Luận Ngữ được cố định vào buổi

sáng, buổi chiều dành cho dạy lễ, nhạc, xạ, ngự, toán học các loại, toán học

là chủ yếu, phần còn lại phụ thuộc vào năng lực cùng tâm tình của thầy giáo.

Ở những trường học chính quy, lịch học sẽ được lập quy củ và chi tiết hơn,

nhưng hiển nhiên thư viện Dự Sơn không có được những điều kiện như vậy. Với

Ninh Nghị mà nói, dạy Luận Ngữ kỳ thực là một chuyện đơn giản, tất nhiên gã

không thể nhớ tất cả hay nhớ câu nào ở chính xác vị trí nào ..., nhưng nếu chỉ

cần đọc và giải thích đơn giản thì quá dễ. Bất luận người hiện đại nào chỉ cần

đã học lên cao và có chút thời gian nghiên cứu đều có thể giải thích về tương

đối về Luận Ngữ, tất nhiên là kiểu nói tung tung không có căn cứ.

Dẫu là cổ đại thì bậc đại nho chân chính nghiên cứu tứ thư ngũ kinh vẫn rất

sâu sắc, trình độ sâu không lường được, thậm chí một danh kỹ viết cổ văn cũng

có thể khiến một giáo sư thời hiện đại xấu hổ. Nhưng đại đa số người đọc sách

không có cơ hội tiếp xúc với trình độ giáo dục cao hơn, thường sau khi đọc

xong một quyển Luận Ngữ là thôi không đọc đến sách Mạnh Tử. Tiêu chuẩn của lão

sư cấp thấp còn đơn giản hơn, nói trắng ra là chỉ cần dạy người biết chữ là

được. Vị lão sư tiền nhiệm trước của Ninh Nghị chính là một người như vậy. Y

rung đùi gật gù dạy một đám trẻ con, nếu có thắc mắc gì sẽ giải thích hàm

nghĩa cơ bản nhất của đoạn văn, rồi sau đó bắt học sinh nghiêm túc học thuộc

lòng hoặc chép lại một đoạn. Đây chính là bài kiểm tra, nếu không làm được thì

đánh.

Chuyện đơn giản! Ninh Nghị cũng không định cải cách nhiều, một canh giờ trước

gã cho đám học sinh gật gù đọc Luận Ngữ - thực ra đọc sách liên tục hai giờ

đối với Ninh Nghị là việc rất thống khổ, nhưng đám nhóc này cũng đã quen rồi.

Sau hai giờ, Ninh Nghị bắt đầu giảng giải nội dung đoạn trước, rồi thuận miệng

thêm thắt dẫn chứng cho phong phú, lúc kể chuyện xưa, lúc nói thực tế, coi như

cho đám nhỏ này thư giãn một chút.

Đám trẻ này rất dễ dạy, tuy mới chỉ dạy ba ngày mà Ninh Nghị đã có thể cảm

nhận rõ ràng cái uy của lão sư. Đám nhỏ này không hề quậy phá hay đùa nghịch,

rất là đáng yêu, bọn chúng trân trọng cơ hội đi học, không nghịch ngợm không

gây gỗ với nhau, nếu vì có chuyện rắc rối mà đánh sưng mông con nhà người ta

cũng là chuyện bình thường, nơi đây quả thực là thiên đường của các lão sư.

Ninh Nghị dạy học rất thoải mái, cả ba ngày vừa qua, mỗi ngày giảng giải kinh

thư, kể chút chuyện xưa là đám trẻ này đã thỏa mãn lắm rồi, mà giảng giải

những điều này Ninh Nghị thậm chí không cần chuẩn bị giáo án, cứ thế mà làm

tới.

Hôm nay bắt đầu giảng Luận Ngữ tới đoạn “phú quý là ham muốn của con người..”

(1) từ cách thức đạt được của cải giảng tới đạo thương nhân. Trong đó lại chen

một ít thuyết pháp “Đạo của quân tử ái tài” (2) cùng một ít giải thích. Đời

trước, Ninh Nghị làm nghề này, nếu chỉ dùng cổ văn để biểu đạt hay diễn giải

một đoạn, gã cũng thừa đủ để đứng giảng bài cho sinh viên đại học thời hiện

đại. Nhưng lúc này trước mắt là một đám nhóc tuổi chưa đến mười hai, sau khi

thuận miệng nói vài câu gã bèn dừng lại, chỉ đưa vài ví dụ nhỏ để trêu chọc

một phen, rồi nói đến hội thơ Bộc Viên, nhắc đến sáu thuyền hoa kết mảng, nhắc

đến trận chiến Xích Bích, sau đó bắt đầu kể cho đám trẻ nhỏ câu chuyện về trận

đánh Xích Bích.

Thời đại này nói đến Tam Quốc chủ yếu vẫn là “Tam Quốc Chí” của Trần Thọ. Bộ

này Ninh Nghị chưa từng đọc nên gã kể về bộ Tam Quốc Diễn Nghĩa thời hiện đại,

là tác phẩm văn chương thú vị được trau chuốt và tự sướng hết mười phần. Tám

mươi vạn đại quân của Tào Tháo xuôi nam đến Chu Du đánh Hoàng Cái, kế liên

hoàn, thuyền cỏ mượn tên,.. một đám hài tử ngày thường chưa nghe được bao

nhiêu cố sự mặt đỏ bừng bừng, hưng phấn, thỉnh thoảng hô to: “Tiên sinh, tiên

sinh, tiếp nữa đi..” kể được hơn nửa đám nhỏ này mới yên tĩnh lại, bởi viện

trưởng Tô Sùng Hoa đã đi tới bên phòng học, mặt không biểu tình, hai tay chắp

sau lưng đứng nhìn. Nhưng dù như vậy cũng không thay đổi được vẻ hưng phấn

trên mặt đám nhỏ.

Ninh Nghị tiếp tục nói, dĩ nhiên không vì chuyện nhỏ này mà phân tâm, gã tiếp

tục kể cho tới gần trưa mới xong đoạn hỏa thiêu đoàn thuyền. Tô Sùng Hoa vẫn

đứng ở bên ngoài nghe, cũng không rõ thái độ của lão đến cùng là như thế nào.

Ninh Nghị giảng xong cố sự, mới viết xuống giấy bài Xích Bích hoài cổ (3) của

Đỗ Mục mà gã ưa thích:

Kích nằm trong cát sắt chưa tiêu

Tay rũa hiện lên dấu vết triều

Gió đông không giúp Chu Công Cẩn

Đồng Tước đài kia tỏa nhị Kiều (4)

Trên lớp không có bảng đen, muốn viết thứ gì cũng rất bất tiện. Hôm nay Ninh

Nghị đối với công việc lão sư này có chút yêu thích và nhiệt tình, vừa viết gã

vừa nghĩ có lẽ mình nên “phát minh” ra cái bảng trắng, dẫu có dùng bút than để

viết cũng tốt hơn là dùng bàn cát. Sau khi gã viết xong, một đám học sinh vội

vàng chép lại vào giấy. Đi ra ngoài cửa, Tô Sùng Hoa bước lên chào, mặt cũng

lộ ra nụ cười.

- Hiền chất tài cao, không ngờ lại nghiên cứu sâu lịch sử tam quốc Ngụy Tấn.

Cố sự vừa rồi là lấy từ Tam Quốc của Trần Thọ có phải không?

Nếu Tần lão ở đây, nói không chừng còn mắng cho Ninh Nghị vài câu, chê gã bịa

chuyện vớ vẩn, dạy hư học sinh. Trên thực tế Tam Quốc chí không đặc sắc đến

như vậy, ví dụ như tiết “thuyền cỏ mượn tên” thật ra là thuyền của Tôn Quyền

xuất môn đi loanh quanh bị tên bắn, một bên thân thuyền bị gắn tên quá nhiều

suýt lật úp nên Tôn Quyền hạ lệnh quay đầu, để cho sườn bên kia đón tên,

thuyền mới cân bằng mà rời đi được. Ninh Nghị chỉ xem qua Tam Quốc diễn nghĩa

với phim truyền hình, Tô Sùng Hoa xảo hợp lại chưa đọc qua Tam Quốc chí, nên

vừa rồi mới tưởng cố sự này ở trong sách, nghe thích quá. Lúc này bước tới tán

tụng “gã học thức uyên bác”, kể chuyện xưa làm người mê mẩn.

Chẳng qua, sau vài lời tán tụng cũng bóng gió khuyên gã vài câu, đại loại là

không nên khách khí với đám học sinh như vậy. Nếu lúc này Ninh Nghị khoảng năm

mươi sáu mươi tuổi đối phương tất sẽ không nói như vậy, nhưng hiện tại trông

mặt gã cùng lắm chỉ hai mươi, mép lún phún ria, cần nghiêm khắc với đám hài tử

này một chút, để lộ ra uy nghiêm giữa thầy và trò. Hiển nhiên là lão không hài

lòng với việc Ninh Nghị kể chuyện Tam Quốc trong giờ giảng Luận Ngữ, đặc biệt

lại kể câu chuyện đầy vẻ sinh động nơi trà quán như thế. Ninh Nghị khiêm tốn

gật gật đầu nghe, lúc quay đầu đi thì làm như chưa từng nghe thấy..

sau đó Tô Sùng Hoa mời gã ở lại thư viện ăn trưa. Giải thích một chút, các nhà

nghèo, quán nhỏ bình thường mỗi ngày ăn hai bữa, có những hộ hai bữa cũng

không có, nhưng tài sản của Tô gia hùng hậu nên thêm được một bữa, nhưng cũng

chỉ là bữa phụ, đôi khi chỉ là một cái bánh ngọt thay thế. Ninh Nghị khéo léo

từ chối lời mời của đối phương, đi thẳng về nhà thay quần áo rồi đưa cho tiểu

Thiền, dự tính giặt sạch để để trả lại Tần lão, chuyện ngã xuống sông gã cũng

không nói với nàng, tránh cho nàng giật mình mà tìm một đống thuốc bắt gã

uống. Mấy ngày Ninh Nghị đi thư viện vừa rồi, không phải hôm nào tiểu Thiền

cũng đi theo, buổi sáng rảnh rỗi nàng thường làm những việc khác.

Đến buổi chiều lại tới bờ sông Tần Hoài chơi cờ. Tần lão xem ra là một lão

quái nhân, trước đây Ninh Nghị cảm thấy lão quá nửa đã từng làm quan, sáng nay

tới nhà đối phương nên càng thêm khẳng định. Phong cách bày biện trong nhà có

rất nhiều chỗ người bình thường không thể có, lại thêm tầm mắt cùng phong độ

ăn nói, người như vậy mà ngày ngày lại chạy tới bờ sông bày cờ, quả thực cũng

là kỳ quái.

Hôm nay lúc đến đã thấy có một lão giả khác đang ở đó cùng Tần lão chơi cờ,

lão giả họ Khang, tuổi tác xấp xỉ cùng Tần lão, gia cảnh giàu có, biểu hiện ra

dáng lão thái gia: ra ngoài ăn mặc vàng xanh rực rỡ, lại dẫn thêm hai tên sai

vặt và hai nha hoàn mở đường. Người này dáng vẻ nghiêm khắc, lời nói tương đối

hà khắc nhưng kỳ nghệ rất cao. Mỗi khi thấy Ninh Nghị phê bình nước đi của y

thì “Quả là hạ lưu”, “Không chút phong độ quân tử”, “Xem chừng dây dưa đến

chết”, “Tiểu bối ghê tởm”, nhưng vừa quay đầu đã tiếp thu góp ý, sửa chữa lại

đôi chút rồi cùng Tần lão đại chiến. Kỳ thật Tần lão còn inh hơn y, sau khi

tiếp nhận cách nghĩ mới đã cải biến tới mức không còn dấu vết như xưa.

Từ khi tới nơi này Ninh Nghị đã gặp được không ít người, từ đứa trẻ chưa được

giáo dục cho tới người đã được dạy dỗ, gã thấy rất nhiều kẻ có tư tưởng xơ

cứng. Đúng là cổ hủ cũng tốt mà đôn hậu thì cũng được, nhưng tầm mắt và phương

thức tư duy hoàn toàn không linh hoạt được như người hiện đại, chỉ khi tiếp

xúc với giới cao tầng mới thấy không hề kém cạnh. Tỷ như Tần lão, ngoài miệng

không nói gì nhưng trong lòng lại tiêu hóa những điều mà lão thấy mới mẻ một

cách tự nhiên, nghiền ngẫm cách nghĩ cùng nguyên lý của nó. Còn lão đầu họ

Khang này miệng đầy lễ nghĩa liêm sỉ nhưng lúc hạ cờ vẫn là tâm ngoan thủ lạt,

không câu nệ mọi chuyện. Đương nhiên, nếu không phải là mấy người như Ninh

Nghị và Tần lão thì cũng nhìn không ra điểm ác độc trong lòng lão, mà đó chỉ

là so sánh với Tần lão mà thôi, so với người bình thường còn inh hơn nhiều

lắm.

Tần lão cũng mấy bạn cờ dạo này hay nghiên cứu nước cờ của Ninh Nghị, dù sao

những nước đi mới lạ này mới thấy lần đầu, rất có giá trị nghiên cứu. Đối với

lão nhân Ninh Nghị cũng không nhún nhường, đôi khi mặc kệ Khang lão phì râu

trừng mắt, lâu lâu lại hời hợt vài câu:

- Lão đầu ông nói một đàng làm một nẻo, không phải người tốt.

Hoặc..

- Nước cờ này ông dám hạ không, ông cứ hạ xem! Hạ đi thì biết!

Thường ngày hầu như chẳng quản thân phận tiểu bối, gã thoải mái tranh luận

cùng Khang lão, hai người tại chỗ chơi cờ tranh luận to nhỏ ầm ỹ một hồi, Tần

lão ở bên thì cười lên ha hả. Nếu là đánh cờ cùng Khang lão, lão sẽ nói “Lập

Hằng nói rất có lý”, còn nếu đối thủ là Ninh Nghị, hai lão sẽ về hùa đồng

thanh chê nước cờ này không quang minh chính đại.

Nhưng dù châm chọc ầm ỹ nhưng tuyệt không có ác ý, lúc đầu xác thực là Khang

lão coi Ninh Nghị như một tiểu bối vô tri để dạy bảo, nhưng sau cũng hiểu ra

gã đích thực có tư cách làm đối thủ của mình, đối phương cũng hoàn toàn tự

nhiên không đặt mình vào vị trí tiểu bối mà.

Bất kể thế nào, mỗi lần Khang lão đến đều có một bình trà ngon đưa tới, lão

kêu hạ nhân tự tay mang trà cụ, lá trà, nước, còn nha hoàn thì ngồi ở bên pha

trà châm nước. Lần này Ninh Nghị tới đây cũng không khách khí, tự mình cầm một

chén rồi chuyển ghế ngồi ở bên bàn cờ, lâu lâu nhấp một ngụm:

- Ý, Khang lão sắp thua rồi.

Lão đầu đang âm thầm tính cờ, lông mày nhíu lại:

- Thằng nhóc miệng còn hôi sữa biết thắng thua cái gì, uống trà của lão phu

mà còn dám nói loại lời này.. Hừ, lão phu đã có diệu kế...

Lão giơ tay định hạ cờ, Ninh Nghị ho khẽ một tiếng, tay của lão nhân lập tức

dừng lại, hồ nghi nhìn mấy lần rồi thu lại. Ninh Nghị lại uống một ngụm trà:

- Chén trà này thực giá trị.. ừm, trà này là trà gì vậy?

- Tiểu tử cô lậu quả văn, thực là phung phí của trời. Đã nghe thấy tên Tử

Duẩn chưa?

Tần lão cũng đang ở bên thưởng thức trà, lúc này cười nói:

- Cố Chử Tử Duẩn (5), trà ngon. Chỉ là đun nước giữa đường thật có chút đáng

tiếc, sớm biết hôm nay lão mang trà này tới thì ván cờ này đã đưa về nhà đánh.

Khang lão không thèm để ý, rốt cục cũng đã quyết định, duỗi tay hạ cờ:

- Trà chính là dùng để uống. Mọi người kỳ hứng đang cao, lại là cùng chung

chí hướng, cùng uống trà này, đó mới là điều trọng yếu nhất. Trà chỉ là vật

chết, vì muốn thấy ông vui vẻ mà ta mới lấy ra, ông cảm thấy có thể chấp nhận

được thì nó mới có giá trị, tiếc làm gì những thứ đang có!

- Lời này của Khang lão xem ra cũng có khí khái, y như một đại nhân vật.

- Đại nhân vật gì, lão phu..

- Lão phu ơi, ông thua rồi.

- Hả..

Ninh Nghị cười vỗ vỗ bả vai của lão rồi đứng lên. Lúc này phong cảnh ven sông

khá thoáng, gã bưng chén trà đi ra, phía sau là tiếng cười đắc thắng của Tần

lão. Khang lão nói:

- Há có thể như vậy..

- Ha ha, vốn là vì Minh công hôm nay mang đến trà ngon nên ta tính dối lừa

một phen thả ột ván, nhưng bởi những lời khí khái lẫm liệt này, quân tử tương

giao đúng phải là như vậy, cho nên lão hủ đành không muốn làm kiêu, ha ha ha

ha ha..

Khang lão hiển nhiên rất bất mãn chuyện mình đã mang trà đến mà còn thua cờ,

nhưng dù sao thua là thua nên vẫn phải nhận. Lão gọi Ninh Nghị rồi mọi người

bầy lại ván cũ, sau đó cùng với Tần lão hạ ván cờ mới. Trong lúc đánh cờ Tần

lão kể chuyện buổi sớm Ninh Nghị cứu người ngã xuống sông rồi bị đánh một bạt

tai, Ninh Nghị lại không tránh khỏi một tràng cười hả hê trên sự đau khổ của

người khác. Sau đó nghe hai lão nhân nói tới chuyện gần đây phương bắc lại bị

người Liêu xâm phạm.

Cuối thu, ánh mặt trời vẫn còn chói chang nhưng buổi chiều gió đã se lạnh thổi

dọc sông Tần Hoài, thời gian cũng không còn sớm, mọi người chia tay trở về

nhà.

Bởi hôm đó hóng gió cả chiều, sáng hôm sau thức dậy, Ninh Nghị cảm thấy đầu óc

có chút mê man nhức nhối, không biết có phải là bị cảm hay không nữa.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

(1) Theo Khổng Tử, một người quân tử (đàng hoàng) phải hội đủ 5 đức tính (gọi

là ngũ thường): Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín.

Nói về Nhân, Khổng Tử nói: “Giàu và sang, người ta ai cũng muốn, nhưng chẳng

phải đạo mà được giàu sang thì người quân tử chẳng thèm. Nghèo và hèn, người

ta ai cũng ghét, nhưng nếu chẳng phải lỗi đạo mà phải nghèo hèn thì người quân

tử chẳng bỏ. Người quân tử mà bỏ đức nhân thì làm sao được gọi là quân tử?

Người quân tử dù trong một bữa ăn cũng không làm trái điều nhân, dù trong lúc

vội vàng cũng theo điều nhân.” (Luận Ngữ, Thiên IV, Lý Nhân)

(2) Nguyên văn “Quân tử ái tài thủ chi dĩ đạo”

(3) Nguyên văn Hán Việt Bài "Xích Bích hoài cổ" của Đỗ Mục:

Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu,

Tự tương ma tẩy nhận tiền triêu.

Đông phong bất dữ chu lang tiện,

Đồng tước xuân thâm tỏa nhị kiều.

Dịch nghĩa:

Mũi kích gãy nằm trong cát, sắt chưa mòn hết

Tự tay mình mài rũa, đã nhận thấy dấu vết triều đại vừa qua

Nếu không có gió đông thuận tiện cho Chu Du (thì đã bị thua Tào Tháo trong

trận chiến Xích bích)

Thì cảnh xuân thâm nghiêm của đài Đồng Tước đã khóa chặt hai nàng Kiều. (vì

Tào Tháo rất thích cướp vợ của các tướng bại trận của mình, cũng như Điêu

Thuyền của Lã Bố.. nhị Kiều là 2 chị em đánh đàn rất giỏi. 1 người lấy Chu Du

và một người lấy Tôn Sách)

(4) Bản dịch thơ của Lương Cao Cường

(5) Cố Chử Tử Duẩn: một loại danh trà tiến vua nổi tiếng của vùng Thái Hồ.

Trong thời bắc Tống, trà này được coi là loại cống trà tốt nhất từ thời Đường.